Od lunety do teleskopu

W Muzeum Sztuki Mieszczańskiej we wrocławskim Starym Ratuszu (Sukiennice 14/15) w dniach 3 III - 18 IV 2010 można zwiedzać wystawę "Od lunety Galileusza do teleskopów optycznych" prezentującą przyrządy optyczne z kolekcji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przypomnijmy, że rok 2009 obchodzony był z inicjatywy ONZ jako Międzynarodowy Rok Astronomii właśnie w związku z 400. rocznicą wynalezienia przez Galileusza lunety.

W ubiegłym roku wystawa  prezentowana była w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego i była bezpłatna. Edycja wrocławska, zorganizowana pod patronatem prezydenta miasta, jest płatna. Bilety kosztują 7-10 zł. Można kupić bilet rodzinny za 20 zł upoważniający do wejścia 2 osób dorosłych mających pod opieką do 5 dzieci. W pierwszą niedzielę każdego miesiąca rodziny wielodzietne (co najmniej z trójką dzieci) mają wstęp wolny.

Muzeum jest czynne:

• środa -  sobota w godz. 10:00 - 17:00
• niedziela w godz. 10:00 - 18:00
• poniedziałek - wtorek - nieczynne 

W 1609 roku włoski matematyk, fizyk i astronom Galileo Galilei zwany Galileuszem skonstruował pierwszą lunetę, za pomocą której odkrył cztery największe księżyce Jowisza (zwane dziś galileuszowymi) i fazy Wenus oraz obserwował kratery i góry na Księżycu, plamy na Słońcu i Drogę Mleczną (stwierdził, że tworzy ją ogromna liczba pojedynczych gwiazd). Wyniki tych obserwacji, opisane w dziele „Sidereus Nuncius”, wzbudziły szerokie zainteresowanie całej naukowej Europy, potwierdziły słuszność heliocentrycznej teorii Kopernika i stanowiły przełom w postrzeganiu i rozumieniu kosmosu. Od lunety Galileusza rozpoczęła się w astronomii era obserwacji i konstruowania teleskopów, a każdy nowy przyrząd pozwalał na dokonanie przełomowych odkryć.

Na wrocławskiej wystawie zaprezentowano 400 lat ewolucji obserwacji astronomicznych – od prostych narzędzi pozwalających na śledzenia zjawisk na nocnym niebie do precyzyjnych przyrządów pomiarowych. Luneta to przyrząd bardzo prosty. W podstawowej wersji składa się z rury zaopatrzonej w dwie soczewki. W kolejnych wiekach budowane były coraz większe lunety, a w końcu teleskopy, które dawały możliwość obserwacji najodleglejszych obiektów w kosmosie. Współczesne obserwacje prowadzone są nie tylko w zakresie widzialnym, ale we wszystkich zakresach widma elektromagnetycznego i promieniowania kosmicznego. Największe radioteleskopy naziemne mają lustra o średnicy dochodzącej do 40 m, a teleskopy kosmiczne umieszczone na orbicie okołoziemskiej obserwują planety krążące wokół gwiazd innych niż Słońce. Dzięki obserwacji neutrin i fal grawitacyjnych astronomia wyjaśniła pochodzenie materii oraz mechanizmy powstawania gwiazd.

Na wystawie znajdziemy historyczne lunety i teleskopy (w tym słynny teleskop Hubbla), a także akcesoria, które umożliwiły przekształcenie teleskopu z urządzenia obserwacyjnego w przyrząd pomiarowy (mikrometry, kamery fotograficzne i CCD, fotometry, spektroskopy). Instalacje interaktywne pozwalają lepiej zrozumieć ich zasadę działania i sposób użycia. Na wystawie znajdziemy oryginalne druki pism Galileusza, Krzysztofa Scheinera i Jana Heweliusza z Gdańska, który udoskonalił lunetę Galileusza. Grafiki, ryciny i starodruki pokazują zmiany metod prowadzenia obserwacji i wyobrażeń o wszechświecie.