Cztery początki

Dzieje najstarszej wrocławskiej uczelni (i trzeciej z kolei w Polsce) - Uniwersytetu - są niezwykle burzliwe. Świadczą o tym choćby obchodzone w dziwnym porządku rocznice jej powstania: trzystulecie w 2002 roku i dwustulecie w 2011. Skąd ten bałagan? Nie na darmo mówi się o Wrocławskim Uniwersytecie, że miał "cztery początki".

Pierwszy początek - akademia/kolegium

W 2002 roku na Uniwersytecie obchodzono 300-lecie założenia jezuickiej Akademii Leopoldyńskiej. Akt fundacyjny (zwany "Złotą Bullą") podpisał 21 X 1702 roku w Wiedniu cesarz Leopold I, stąd patronem uniwersytetu został św. Leopold - patron fundatora (i stąd główna aula nosi nazwę Leopoldyńskiej, a święto uczelni i całej wrocławskiej nauki obchodzone jest 15 XI w dniu imienin Leopolda). To jezuickie kolegium miało dwa wydziały - filozofii i teologii (nie otrzymało pozwolenia na otworzenie prawa i medycyny, co podniosłoby jego rangę do miana uniwersytetu). Jego celem było głównie kształcenie alumnów przygotowujących się do święceń kapłańskich. Z czasów Akademii pochodzi znajdujący się do dziś na pl. Uniwersyteckim główny gmach uczelni.

Drugi początek - uniwersytet pruski

W 2011 roku obchodzimy 200-lecie powstania protestanckiego pruskiego uniwersytetu państwowego. Miało to miejsce po rozwiązaniu zakonu jezuitów (1773) i przyłączeniu Śląska do Prus. W 1811 roku król pruski Fryderyk Wilhelm III połączył uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą z katolicką Leopoldiną tworząc państwowy uniwersytet we Wrocławiu (wówczas Breslau). Uczelnia miała pięć wydziałów: teologii katolickiej, teologii ewangelickiej, prawa, medycyny i filozofii.

Trzeci początek - uniwersytet polski

W 2010 roku minęło 65 lat od powołania wspólnej polskiej uczelni, pierwszej na Ziemiach Odzyskanych - Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu dekretem Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 24 VIII 1945 roku. Sam Uniwersytet miał wtedy sześć wydziałów: Humanistyczny, Prawa, Nauk Przyrodniczych, Lekarski, Rolniczy i Medycyny Weterynaryjnej oraz wspólny z Politechniką Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii. W 1950 roku powstała osobna Akademia Medyczna (obecnie Uniwersytet Medyczny), a w 1951 roku usamodzielniły się Politechnika i Akademia Rolnicza (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy). Sama Politechnika obchodziła w 2010 roku 100-lecie swojego istnienia, bowiem w 1910 roku w mieście Breslau dekretem cesarza Wilhelma II została powołana do życia Królewska Wyższa Szkoła Techniczna (Königliche Technische Hochschule).

Czwarty (a raczej zerowy) początek - falstart

Tymczasem pierwszą próbę powołania polskiego uniwersytetu we Wrocławiu podjął Władysław II Jagiellończyk (król Czech i Węgier) już w 1505 roku (zatem w 2005 roku uczelnia miała szansę obchodzić swoje 500-lecie i być drugą w kolejności na ziemiach Polskich). W Budzie 20 VII 1505 wydał akt erekcyjny, powołujący "generale litterarum gymnasium" we Wrocławiu z czterema wydziałami: teologii, prawa, medycyny i filozofii. Jednak rada miejska nie była zainteresowana utrzymaniem uczelni, oficjalny sprzeciw przeciwko zbyt bliskiemu sąsiedztwu wniósł także Uniwersytet Jagielloński (niesłusznie, jak się potem okazało), co zaprzepaściło starania króla i opóźniło powstanie wrocławskiej uczelni o 200 lat. Uniwersytet Jagielloński miał zagwarantowane w swoim akcie erekcyjnym, że inne uczelnie nie powstaną w promieniu mniejszym niż 30 mil. Chodziło o milę polską, wynoszącą ok. 7150 m. Łatwo sprawdzić, że 236 km, jakie w linii prostej dzielą Wrocław i Kraków to ponad 33 mile polskie, zatem przywilej krakowskiej akademii nie został naruszony. Tymczasem w sprzeciwie wystosowanym do papieża władze UJ użyły dłuższej mili niemieckiej (ok. 7500 m) i dzięki temu fortelowi wykazały swoje racje.

Obecnie Uniwersytet Wrocławski ma osiem wydziałów: 1) Filologiczny, 2) Historyczny i Pedagogiczny, 3) Prawa, Administracji i Ekonomii, 4) Przyrodniczy, 5) Fizyki i Astronomii, 6) Chemiczny, 7) Nauk Społecznych oraz 8) Matematyki i Informatyki.

O historii uczelni można więcej dowiedzieć się z wystawy planszowej z okazji 200-lecia uniwersytetu we Wrocławiu eksponowanej w Rynku przez cały sierpień 2011 oraz w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie w dniach 16-30 X 2011 oraz zwiedzając stałą ekspozycję w Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego.