styczeń 2025

Data ostatniej modyfikacji:
2025-02-17

Zad. 1. Ludzki mózg szuka sensu w chaosie. Czasem dopatruje się znanych wzorców w przypadkowych szczegółach, na przykład twarzy w przedmiotach (pareidolia). A czasem rozkłada na części to, co językowo nierozkładalne, np. jak na obrazku niżej (źródło: The calculus guy, https://www.facebook.com/share/1BCpE1GtmU/ - przy okazji polecamy).

 

 

Zadanie polega na takim właśnie rozkładaniu językowo nierozkładalnego. Na warsztat bierzemy pozorne zrosty. Najpierw, jako punkt odniesienia, prawdziwe zrosty - wyrazy złożone, które powstają przez bezpośrednie połączenie dwóch tematów słowotórczych. Zrostami są takie słowa, jak dobranoc, północ czy włóczykij. Natomiast pozorne zrosty to, dajmy na to, parlament (=płacz, któremu oddajemy się razem z towarzyszem życia), bistor (=podwójny tor) czy podręcznik (=stojak lub podpórka, na którym można położyć ręcznik). Podaj trzy zrosty pozorne, wraz z ich potencjalnym znaczeniem.
Uwaga! Na tej zasadzie opiera się wiele hugonotek, których pierwotnym twórcą był lwowski i wrocławski matematyk - Hugo Steinhaus.

Zad. 2. Sezonowe. Co to jest podłaźniczka i skąd się - etymologicznie - wzięła?

Zad. 3. Sylwestrowe. Sylwester Stallone pochodzi z Nowego Jorku, Sylwester Bednarek z Łodzi, natomiast Sylwester Kot z Loony Tunes. A skąd pochodzi Sylwester Akitu?

 

Wyniki: 

W styczniu wszystkim udało się zdobyć maksimum punktów. Ci wszyscy to:
Kasper Przenzak, analityk ryzyka z Krakowa; Krystyna Lisiowska, redaktor z Warszawy; Anna Niżałowska z LO w Górze; Agata Leśnicka, programistka z Gdańska; Liliana Ottlik III LO Wrocław; Justyna Gręda, programistka z Krakowa; Daria Bumażnik, doktorantka na Wydziale Chemii UWr; Marzena Wąsiewicz, nauczycielka matematyki z Kajetan; Ignacy Włodarski, SP 36 Wrocław.

 

Odpowiedzi: 

Zad. 1. Pozornych zrostów przyszło bardzo wiele i wszystkie są godne publikacji (alfabetycznie, jak w porządnym glosariuszu):

  • architektura - prastary karton (Agata Leśnicka)
  • bajoro - sytuacja, w której ktoś stracił złoto (Agata Leśnicka)
  • ballada - impreza w sklepie (Ignacy Włodarski)
  • elipsy – zwierzęta domowe małej Elżbiety (Krystyna Lisiowska)
  • fetor - bardzo brzydki tor (Marzena Wąsiewicz)
  • figielki - majtki w rozmiarze L (Liliana Ottlik)
  • karkonosze - urządzenie medyczne umożliwiające transportowanie chorego, niesione przez ratowników na tylnej części szyi (Daria Bumażnik)
  • katastrofa - wypowiedź kata do skazanego (Kasper Przeznak)
  • katastrofa - zwrotka wiersza napisana przez kata (Krystyna Lisiowska, Liliana Ottlik, Daria Bumażnik)
  • katatonik - napój orzeźwiający kata (Kasper Przeznak)
  • kołderka - kocyk do przykrywania kół (Agata Leśnicka)
  • koszulki – kosz należący do Urszuli (Daria Bumażnik)
  • koturny - urny dla kotów (Justyna Gręda)
  • kwadratura – faza wymarłego wołu (Krystyna Lisiowska)
  • lewarek – lew o imieniu Arkadiusz (Daria Bumażnik)
  • meteoropata – spadająca gwiazda zakonnika (Krystyna Lisiowska)
  • migracja - szybka prawda (Ignacy Włodarski)
  • okolica - zewnętrzna część, powierzchnia oka (Anna Niżałowska)
  • pakamera – duża paczka francuskiego burmistrza (Krystyna Lisiowska)
  • papierosy – i osa czasem potrzebuje papieru (Krystyna Lisiowska)
  • parasol – dwie nuty G (Krystyna Lisiowska, Anna Niżałowska)
  • parcela - miejsce, w którym zamykane są pary przestępców (Kasper Przeznak)
  • parchaty - domy należące do dwójek ludzi (Liliana Ottlik)
  • pieszczoty - szczotki do czesania psów (Justyna Gręda)
  • podróże - podpory/nawóz dla róż (Marzena Wąsiewicz)
  • podstawka - niższa od najniższej krakowej (Anna Niżałowska)
  • popkultura – sposób zachowywania się prawosławnego księdza wobec innych (Daria Bumażnik)
  • półtora - połowa drogi kolejowej (Agata Leśnicka)
  • promotor - profesjonalny silnik, zwolennik motorów (Liliana Ottlik)
  • rzeczywisty - gry karciane należące do przedmiotów (Agata Leśnicka)
  • tangram - mówi ten, kto bawi się trygonometrią (Ignacy Włodarski)
  • terakota - zawołanie weterynarza wzywające kolejnego pacjenta, którym jest kot (Justyna Gręda) 
  • traktor - tor na gościńcu (Agata Leśnicka)
  • wykładzina - żona wykładowcy (MM)
  • zalotnik - osoba, która siedzi za pilotem (Liliana Ottlik)
  • złożony - zło wyrządzone przez żonę (Marzena Wąsiewicz)

Zad. 2.  Podłaźniczka to poprzedniczka choinki, zrobiona z wierzchołka drzewka obróconego do góry nogami. Etymologicznie podłaźniczka wiąże się z podłazami, czyli z tradycją odwiedzania się zazwyczaj po pasterce.

Zad. 3. Sylwester Akitu pochodzi z Mezopotamii. Więcej na jego temat można poczytać np. tutaj.

 

Powrót na górę strony