Matematyczne Noble 2022

Na odbywającym się w lipcu 2022 zdalnie 29. Międzynarodowym Kongresie Matematyków przyznano kolejne cztery medale Fieldsa, zwane często matematycznymi nagrodami Nobla (te ostatnie nie są przyznawane w dziedzinie matematyki). Po raz drugi w historii medal (wraz z nagrodą w wysokości 15 000 dolarów kanadyjskich) otrzymała kobieta, Ukrainka wykształcona w Niemczech, pracująca na Politechnice Federalnej w Lozannie. Medal jest uhonorowaniem znaczącego wkładu w rozwój matematyki i służy docenieniu osiągnięć młodych naukowców, gdyż przyznawany jest matematykom do 40. roku życia.

Nagrodę ufundował w 1932 roku J. Ch. Fields, matematyk kanadyjski. Co cztery lata (począwszy od 1936 roku) podczas Międzynarodowych Kongresów Matematycznych specjalny komitet powoływany przez Międzynarodową Unię Matematyczną przyznaje od dwóch do czterech medali Fieldsa.

Na medalu (którego awers widać powyżej) widnieje z jednej strony głowa Archimedesa, a z drugiej sfera wpisana w walec. Łaciński napis na awersie głosi: Transire suum pectus mundoque potiri ("Wznieść się i przewodzić światu"), a na rewersie: Congregati ex toto orbe mathematici ab scripta insignia tribuere ("Zebrani z całego świata matematycy nagradzają niezwykłe prace"). Nie ma nim nazwiska Fieldsa, a nazwisko nagrodzonego matematyka wygrawerowane jest na brzegu. Zgodnie z życzeniem fundatora na medalu nie umieszcza się narodowości ani afiliacji laureata.

Podczas kolejnych Kongresów ICM zaszczyceni Medalami Fieldsa zostali:

w 2022 roku na Kongresie zdalnym:

• Hugo Duminil-Copin - Francuz z Uniwersytetu w Genewie,
• June Huh - matematyk koreański z Princeton University,
• James Maynard z Uniwersytetu w Oxfordzie
• Maryna Viazovska - Ukrainka z Politechniki Federalnej w Lozannie.

w 2018 roku na Kongresie w Rio de Janeiro w Brazylii:

• Caucher Birkar (Cambridge University) za prace nad modelem minimalnym i rozmaitościami algebraicznymi Fano. Matematyk dorastał na ogarniętej wojną irańskiej części Kurdystanu. Emigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie uzyskał azyl. Swój medal zadedykował 40-milionowej społeczności Kurdów.
• Alessi Fegalli (Politechnika Federalna w Zurychu) za wkład w teorię optymalizacji przepływów.
• Peter Scholze (Instytut Maxa Plancka w Bonn) za wyniki uzyskane w arytmetycznej geometrii algebraicznej. Jest uważany za jednego z najlepszych matematyków na świecie. W wieku 24 lat został najmłodszym uczonym w Niemczech z tytułem profesora.
• Akshay Venkatesh (Institute for Advanced Study w Princeton) za rozwiązanie problemów teorii liczb z użyciem modeli dynamicznych.

w 2014 roku na Kongresie w Seulu w Korei:

• Artur Avila (CNRS Francja i IMPA Brazylia) za wkład w teorię systemów dynamicznych poprzez użycie renormalizacji jako reguły unifikacyjnej,
• Manjul Bhargava (Princeton University, USA) za rozwinięcie nowych metod w geometrycznej teorii liczb i zastosowanie ich do zliczenia pierścieni niskiego stopnia i oszacowania średniego stopnia krzywych eliptycznych
• Martin Hairer (University of Warwick, UK) za wkład do teorii stochastycznych równań różniczkowych cząstkowych i stworzenie teorii regularności struktur takich równań
• Maryam Mirzakhani (Stanford University, USA) za wkład w dynamikę i geometrię powierzchni Riemanna i ich przestrzeni modułowych

Była to pierwsza kobieta w historii matematyki wyróżniona medalem Fieldsa. Miesięcznik "Nature" ogłosił ją Twarzą Nauki roku 2014.

w 2010 roku na Kongresie w Hajdarabadzie w Indiach:

• Elon Lindenstrauss z Izraela (Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie) - za wkład w teorię ergodyczną i jej zastosowania m.in. w teorii liczb,
• Ngô Bảo Châu (Francuz pochodzenia wietnamskiego z Instytutu Badań Zaawansowanych w Princeton) - za udowodnienie tzw. podstawowego lematu dotyczącego istotnych problemów algebraicznych, nad którym matematycy męczyli się przez ponad 20 lat, a Ngô udowodnił go przez sprowadzenie do stosunkowo prostego problemu geometrycznego bliskiego fizyce matematycznej,
• Stanisław Smirnow (Rosjanin z Uniwersytetu Genewskiego) - za zaskakujące odkrycia w fizyce matematycznej,
• Cédric Villani z Francji, dyrektor Instytutu Poincarego w Paryżu - za badania nad równaniem kinetycznym Boltzmanna (opisującym zachowanie i stan cząsteczek gazu w danych warunkach termodynamicznych).